Spotkanie 1. - O istocie wolności

Cel

Próba znalezienia odpowiedzi na pytania:

  1. Jak ja rozumiem wolność? Czym ona jest?

  2. Czy wolna wola = samowola?

  3. Czy odróżniam wolność od samowoli?

  4. Jak znaleźć takie zdrowe podejście do tego bycia wolnym, czy to oznacza totalny chaos i ”róbta co chceta”?

  5. Co jest przekroczeniem wolności, czyli de facto „uwolnieniem” się od niej?

Modlitwa

Modlitwa do Ducha Świętego z prośbą o jego światło i prowadzenie na czas tych rekolekcji. Modlitwa dostosowana do możliwości grupy, proponuje się jednak modlitwę spontaniczną.

Wprowadzenie

Tematem rekolekcje jest „Wolność”. Pojęcie to jest bardzo szerokie i pozostawia olbrzymią swobodę interpretacji. Dlatego, aby lepiej się rozumieć, postaramy się zastanowić nad tym czym dla nas jest wolność? Jaka jest definicja wolności odpowiadająca naszemu doświadczeniu, światopoglądowi, wierze…

Czym dla mnie osobiście jest wolność?

Informacja

W grupach młodszych przed tworzeniem „indywidualnych definicji wolności” proponuję użyć metody „słoneczko” zadając pytanie: „Z czym mi się kojarzy wolność?”. Można też (w przypadku trudności ze zdefiniowaniem tego słowa) poprosić o to by narysowali lub w inny sposób wyrazili co kojarzy się im ze słowem wolność. A dopiero później przechodzimy do tworzenia indywidualnych definicji – jak poniżej.

Każdy uczestnik grupy stara się zapisać na kartce swoją definicję wolności. Następnie prezentuje ją na forum. Grupa wspólnie stara się zastanowić czym wolność jest, ewentualnie czym nie jest (jeśli pojawią się zdania, z którymi reszta grupy się nie zgodzi). Można zadawać pytania, jednak nie należy prowadzić wielkich dyskusji.

Ostrzeżenie

Nie tworzymy jednej definicji wolności dla całej grupy. Każdy ma mieć „Swoją” definicję. Każdy z uczestników, ma prawo do swojej definicji i nikogo nie należy przekonywać, żeby zmieniał zdanie.

Po wypowiedzeniu się wszystkich uczestników przechodzimy do dalszej części spotkania, zaznaczając jednak, że każdy może zmodyfikować swoją definicję w czasie spotkania.

Jak kościół rozumie wolność?

KKK podaje następującą definicję wolności:

Wolność jest zakorzenioną w rozumie i woli możliwością działania lub niedziałania, czynienia tego lub czegoś innego, a więc podejmowania przez siebie dobrowolnych działań. Dzięki wolnej woli każdy decyduje o sobie.”

—Katechizm Kościoła Katolickiego 1731

  • Czy zgadzacie się z tą definicją? Czy jest ona pełna?

  • Czy zatem dowolne działanie człowieka, możliwość zrobienia czegokolwiek zawsze jest wolnością?

  • Czy wolność ma swoje granice?

W kolejnych punktach KKK zyskujemy dodatkowe wskazówki:

Im więcej człowiek czyni dobra, tym bardziej staje się wolnym. Prawdziwą wolnością jest tylko wolność w służbie dobra i sprawiedliwości. Wybór nieposłuszeństwa i zła jest nadużyciem wolności i prowadzi do „niewoli grzechu”.

—Katechizm Kościoła Katolickiego 1733

Wolność czyni człowieka odpowiedzialnym za swoje czyny w takiej mierze, w jakiej są one dobrowolne. Postęp w cnocie, poznanie dobra i asceza zwiększają panowanie woli nad jej czynami.

—Katechizm Kościoła Katolickiego 1734

  • Czy Twoja definicja wolności wymaga jakiegoś uzupełnienia?

  • Czy definicja sformułowana w taki sposób (KKK) dotyczy tylko katolików albo tylko chrześcijan?

  • Czy w tym kontekście dostrzegam różnicę między wolnością a samowolą? (granica grzechu, przykazań, Bożego prawa, odpowiedzialności za drugą osobę….)

Wolność a samowola

W dalszej części spotkania nie unikniemy pojęć „grzech” i ”przykazania”. Pojęcie grzechu wydaje się ograniczać naszą wolność, bo grzech to jest właśnie to, czego nam robić nie wolno. Bóg dał nam przykazania, które zaczynają się od słów „nie będziesz”.

  • Czyżby więc Bóg zabrał nam w ten sposób wolność, którą uprzednio nam dał, stwarzając nas?

  • Czy jest to prawdziwa wolność, skoro przykazania dyktują nam, co wolno nam robić, a czego nie wolno?

Bóg dał nam wolność, ale nie dał nam wszechmocy. Wszechmoc zarezerwował dla Siebie Samego. Natomiast wszechmoc mamy obiecaną przez Szatana, który kusi pierwszych ludzi:

Wie Bóg, że gdy spożyjecie owoc z tego drzewa otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło.

—Rdz 3, 5

Tę obietnicę wszechmocy - możliwość robienia wszystkiego, przekraczania granic, chęć bycia jak Bóg - nazwali ludzie „wolnością”.

Święty Paweł w swoim liście pisze:

Wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść. Wszystko mi wolno, ale ja niczemu nie oddam się w niewolę.

—1 Kor 6, 12

  • Jak rozumiem te słowa?

  • O jakiej niewoli mówi św. Paweł?

Zauważmy, że św. Paweł pisze tu „wszystko mi wolno”, a nie „wszystko mogę”. Jest więc różnica między tym, że mamy wolną wolę, a tym, że możemy wszystko. Nie możemy wszystkiego - mamy ograniczone możliwości tzn. nie jesteśmy wszechmocni. Należy odróżnić określenia „wszystko mi wolno” i ”wszystko mogę”.

  • Czego zatem nie mogę choć mi wolno?

  • Czy podejmując wybór myślę o tym, jakie mogą być konsekwencje?

  • Czy w życiu kieruję się postawą „mogę”, czy raczej „wolno mi”?

Poniżej jeszcze kilka fragmentów Nowego Testamentu na temat wolności i niewoli.

Każdy kto popełnia grzech jest niewolnikiem grzechu.

—J 8,34

To wiedzcie, że dla zniszczenia grzesznego ciała dawny nasz człowiek został razem z Nim ukrzyżowany po to, byśmy już więcej nie byli w niewoli grzechu. […] Niech więc grzech nie króluje w waszym śmiertelnym ciele, poddając was swoim pożądliwościom. […] Albowiem grzech nie powinien nad Wami panować. […] Kiedy bowiem byliście niewolnikami grzechu byliście wolni od służby sprawiedliwości. Jakiż jednak pożytek mieliście wówczas z tych czynów, których się teraz wstydzicie? Przecież końcem ich jest śmierć.

—Rz 6,7.12.14.20

  • Czy patrzyłem kiedyś tak na własną wolność?

  • Czy mam takie doświadczenie o jakim pisze św. Paweł?

Podsumowanie uczestników

Na początku spotkania każdy z nas stworzył definicję wolności. Podzielmy się teraz tym czy coś w tych definicjach zmieniliśmy? Czy to spotkanie jakoś nas zmieniło, dało inne spojrzenie na wolność?

Pytania (bez odpowiedzi?)

Ostrzeżenie

Pytania z dalszej części spotkania proponuje pozostawić bez odpowiedzi na forum, tak aby każdy z uczestników mógł sam się z nimi zmierzyć. Jednak należy pamiętać, że to animator ma kontakt z grupą i w razie potrzeby może uznać inaczej.

Bardzo ważne jest właściwe rozumienie trudnego słowa „wolność” w odróżnieniu od pragnienia wszechmocy. Obietnicę Szatana należy nazwać słowem „swawola”. Jest to znakomite słowo na określenie dążenia człowieka do decydowania o tym, co dobre, a co złe tak, jak nam to obiecał Wąż w Raju. Słowo „wolność” zarezerwujmy dla określenia możliwości wyboru tego, czego naprawdę pragniemy najbardziej, w najgłębszej istocie naszego serca.

  • Jak zatem odróżniać wolność od pragnienia wszechmocy, od samowoli? Jak być człowiekiem wolnym?

Przeczytajmy:

Ku wolności wyswobodził nas Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli.

—Gal 5,1

  • Czy potrafię spojrzeć na Jezusa, jako na osobę, dzięki której mogę być wolny?

  • Czy może Bóg jest dla mnie tylko osobą stawiającą nakazy i zakazy ograniczające moją wolność?

Przeczytajmy:

Jeżeli będziecie trwać w nauce mojej, będziecie prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.

—J 8,31

  • Czy staram się poznać prawdę o Bogu i o sobie samym?

  • Czy w poznawaniu Prawdy widzę drogę do wolności?

Informacja

Ostatnie pytanie jest jednym z istotniejszych pytań tych rekolekcji. Absolutnie nie należy go pominąć. Jeśli grupa okaże się na tyle dojrzała i otwarta można spróbować podzielić się odpowiedzią na to pytanie.

Modlitwa

Modlitwa dziękczynna za dar wolności. Każdy z uczestników może powiedzieć (bazując na swojej definicji) za co dokładnie dziękuje – za jaką wolność. Czym ona dla niego jest.